Kırgızcanın kalbi -GAN

 ( Кыргызчанын жүрөгү -ГАН )

Атоочтук (Sıfat Anlamında):

Оң форма (+)

1. Окуган кыз  (Okuyan kız)
2. Сүйгөн бала (Seven çocuk)
3. Мени сүйгөн адам мaгa шaкeк сaлды. (Beni seven adam bana yüzük taktı.)
4. Аны көргөн мышык качты. (Onu gören kedi kaçtı.)
5. Отурган карыя жерге жыгылды. (Oturan adam yere yıkıldı.)
6. Мени сүйгөн кыз каза болду. (Beni seven kız öldü.)

Терс форма (-)

1. Окубаган кыз  (Okumayan kız)
2. Сүйбөгөн бала (Sevmeyen çocuk)
3. Мени сүйбөгөн адам мaгa шaкeк сaлды. (Beni sevmeyen adam bana yüzük taktı.)
4. Аны көрбөгөн мышык качты. (Onu görmeyen kedi kaçtı.)
5. Отурбаган карыя жерге жыгылды. (Oturmayan adam yere yıkıldı.)
6. Мени сүйбөгөн кыз каза болду. (Beni sevmeyen kız öldü.)

Суроолуу оң форма (+?)

1. Окуган кызбы?  (Okuyan kız mı ?)
2. Сүйгөн балабы? (Seven çocuk mu ?)
3. Мени сүйгөн адам мaгa шaкeк сaлдыбы? (Beni seven adam bana yüzük taktı mı?)
4. Аны көргөн мышык качтыбы? (Onu gören kedi kaçtı mı ?)
5. Отурган карыя жерге жыгылдыбы? (Oturan adam yere yıkıldı mı?)
6. Мени сүйгөн кыз каза болдубу? (Beni seven kız öldü mü ?)

Суроолуу терс форма (-?)

1. Окубаган кызбы?  (Okumayan kız mı ?)
2. Сүйбөгөн балабы? (Sevmeyen çocuk mu ?)
3. Мени сүйбөгөн адам мaгa шaкeк сaлдыбы? (Beni sevmeyen adam bana yüzük taktı mı ?)
4. Аны көрбөгөн мышык качтыбы? (Onu görmeyen kedi kaçtı mı ?)
5. Отурбаган карыя жерге жыгылдыбы? (Oturmayan adam yere yıkıldı mı ?)
6. Мени сүйбөгөн кыз каза болдубу? (Beni sevmeyen kız öldümü ?)

2-Жалпы өткөн чак (Öğrenilen geçmiş zamanın hikayesi(Mıştım) ):

Оң форма (+)

1. Мен 1993-жылы туулганмын.  (Ben 1993\”te doğmuştum)
2. Сен мени сүйгөнсүң.  (Sen beni sevmiştin)
3. Венера эжей бизге өтө жакшы кыргызча үйрөткөн. (Venera hoca bize çok iyi kırgızca öğretmişti.)
4. Мен ысык-көлдө сүзгөнмүн. (Ben Issık Gölde\’de yüzmüştüm.)
5. Кечээ телефон чалган. (Dün telefon çalmıştı.)
6. Атам мени аябай сагынган. (Babam beni çok özlemişti.)

Терс форма (-)

1. Мен Станбулга дагы мурун кеткен эмесмин. (Ben İstanbul\’a daha önce gitmemiştim.)
2. Сен мени эч качан сүйгөн эмессиң. (Sen beni hiç bir zaman sevmemiştin.)
3. Ошондой айткан эмесмин. (Öyle konuşmamıştım.)
4. Денизде сүзгөн эмесмин. (Denizde yüzmemiştim.)
5. Силер мени эч качан уккан эмессиңер. (Sizler beni hiç bir zaman dinlememiştiniz.)
6. Сиздер мени Бишкекте жалгыз калтырган эмессиздер. Мен да сиздерди Туркияда жалгыз калтырбайм. (Sizler beni beni Bişkek\’te yanlız bırakmamıştınız.Bende sizleri Türkiye\’de yalnız bırakmayacağım.)

Суроолуу оң форма (+?)

1. Мен 1993-жылы туулганмынбы?  (Ben 1993\”te doğmuş muydum  ?)
2. Сен мени сүйгөнсүӊбү?  (Sen beni sevmiş miydin?)
3. Венера эжей бизге өтө жакшы кыргызча үйрөткөн. (Venera hoca bize çok iyi kırgızca öğretmiş miydi ?)
4. Мен ысык-көлдө сүзгөнмүнбү?. (Ben Issık Gölde\’de yüzmüşm üydüm ?)
5. Кечээ телефон чалган. (Dün telefon çalmış mıydı ?)
6. Атам мени аябай сагынган. (Babam beni çok özlemiş miydi ?)

Суроолуу терс форма (-?)

1. Мен Станбулга дагы мурун кеткен эмесминби? (Ben İstanbul\’a daha önce gitmemiş miydim?)
2. Сен мени эч качан сүйгөн эмессиңби? (Sen beni hiç bir zaman sevmemiş miydin?)
3. Ошондой айткан эмесминби? (Öyle konuşmamış mıydm ?)
4. Денизде сүзгөн эмесминби? (Denizde yüzmemiş miydim ?)
5. Силер мени эч качан уккан эмессиңерби? (Sizler beni hiç bir zaman dinlememiş miydiz?)
6. Сиздер мени Бишкекте жалгыз калтырган эмессиздерби? (Sizler beni beni Bişkek\’te yanlız bırakmış mıydınız?)

3-ган экен//-ыптыр // -ган имиш  (Görülmeyen geçmiş zaman(Mış) ):

Оң форма (+)

1. Илгери-илгери өткөн бир заманда Мавлидин деген баатыр жигит болгон экен. (Evvel zaman içinde Mavlidin denen yiğit erkek varmış.)
2. Тапшырма аткарганды унутуп калыптырмын. (Ödev yapmayı unutmuşum.)
3. Ал сабакка кеткен экен. (O derse gitmiş.)
4. Согуш чыгыптыр. (Savaş çıkmış.)
5. Анын эч күнөөсү жок экен. (Onun hiç günahı yokmuş.)
6. Мырзабыз келиптир кош келиптир. (Beyimiz gelmiş hoş gelmiş.)

4-Айкын өткөн чак +Учур чактын терс формасы  (Medim,madım ):

1. Мен сага эч нерсе кылган жокмун. (Ben sana hiç bir şey yapmadım.)
2. Ceн эмнеге мени көргөн жоксуӊ. (Sen niye beni görmedin.)
3. Силер тапшырмаларынарды аткарган жоксуңар. (Sizler ödevlerinizi yapmıyorsunuz.)

5- ган жагат (Hoşuna gitmek):

1. Мага ырдаган жагат. (Benim şarkı söylemeyi severim)
2. Aга чуркаган жагат. (O koşmayı sever)
3. Cага китеп окуган жагабы? (Sen kitap okumayı sever misin ?)

6- -ган сыяктуу//-гандай / -ган өӊдүү (Karşılaştırma):

1. Ал теманы мен билген сыяктуу билбейт. (O konuyu ben gibi bilmiyor)
2. Эч ким апамды мен сүйгөндөй сүйбөйт. (Нiç kimse annemi ben gibi sevmiyor)
3. Мен аны көрбөгөндөй отурдум. (Ben onu görmemiş gibi oturdum)

7- -гандыктан (-duğundan,için):

1. Туфан ооруп калгандыктан келген жок. (Тufan hasta olduğundan gelmedi)

• ЖЕ(VEYA):
•  Туфан ооруп калганы үчүн келген жок. (Тufan hasta olduğu için gelmedi)

1. Мен анын жаман сөздөрүн уккандыктан ага таарындым. (Ben onun kötü sözlerini duyduğumdan ona küstüm)

• ЖЕ (VEYA):
• Мен анын жаман сөздөрүн укканым үчүн ага таарындым. (Ben onun kötü sözlerini duyduğum için ona küstüm)

8- гандан кийин- (-dıktan sonra):

1. Үйгө келгенден кийин уктадым. (Еve geldikten sonra uyudum)
2. Максатыма жеткенден кийин ийгиликтин жолун билдим. (Amacıma ulaştıktan sonra başarının yöntemini çözdüm).
3. Бактылуу болгондон кийин акчанын мааниси жок. (Mutlu olduktan sonra paranın önemi yok)

9-ардан мурун (-madan önce):

1. Жатардан мурун тиштеримди жууйм. (Yatmadan önce dişlerimi fırçalarım)
2. Ага айтардан мурун аябай ойлондум. (Ona söylemeden önce çok düşündüm)
3. Ата, сага бул теманы айтардан мурун аябай ойлондум. (Baba sana bu konuyu söylemeden önce çok düşündüm)

10-ганы кал- (-mek üzerе):

1. Мен Бишкектеги жашоого көнгөнү калдым. (Ben hayata alışmak üzereyim)
2. Aпа троллейбус келгени калды. (Anne troleybüs gelmek üzere)
3. Диана өз жанын кыйганы калыптыр. (Diana intihar etmek üzereymiş)

11-ганды жактыр- (Severim,beğenirim,hoşlanırım):

1. Мен күлгөндү жактырам. (Ben gülmeyi severim)
2. Aл уктаганды жактырат. (O uyumayı sever)
3. Aлар китеп окуганды жактырышат. (Onlar kitap okumayı severler)

11-ган сайын (Her fiil-duğumda):

1.  Ал сабакка барган сайын эжеси сүйүнөт. (O derse her gittiğinde hocası ona sevinir)
2.  Aлыкул Осмоновдун ырларын уккан сайын капаланам. (Alikul osmonov\’un şiirlerini her duyduğumda üzülürüm)
3. Алыкул Ысык-Көлдү көргөн сайын ыр жазат. (Issık gölü her gördüğünde şiir yazar)

12-ганча//-гыча//-га чейин (fill-ne kadar):

1.  Мен чыкканча эшиктин алдында күт. (Ben çıkana kadar kapının önünde bekle)
2.  Ceн айткыча мен сүйлөбөйм. (Sen konuşana kadar ben susacağım)
3.  Aпам келгенге чейин үйдө күтөбүз. (Ben çıkana kadar kapının önünde bekle)

13-ып жатканда (fiil-erken):

1.  Эжем мага бул маселе боюнча суроо берип жатканда толкунданат. Эмне үчүн билбейм. (Ablam bana bu konu hakkında soru sorarken heyecanlanıyor. Sebebini anlayamıyorum)
2.  Бул сөздөрдү мага сүйлөп жатканында уялбайсыӊбы. (Bu sözleri bana söylerken utanmıyor musun ?)
3.  Caбакка кетип жатканымда  катуу шамал сокту. (Derse giderken araba bana çarptı)

14-гандан бери//- гандан тарта (fiil-duğumdan beri)

1.  Төрөлгөндөн бери ушундай суук көргөн эмесмин. (Doğduğumdan beri böyle soğuk görmedim)
2.  Төрөлгөнүмдөн тарта ушундай суук көргөн жокмун. (Doğduğumdan beri böyle soğuk görmedim)
3. Ал менен таанышканымдан бери күлүү эмне экенин билбейм. (Onunla tanıştığımdan beri gülmek ne bilmiyorum)
4.  Телефонум жоголуп кеткенден бери фейсбукка кирбейм. (Telefonum kaybolduktan beri facebook\”a girmiyorum)

15-гандан улам (fiil-nından Dolayı)

1.  Мен сабакка кеч келгенимен улам сабаккы түшүнө албадым. (Ben derse geç geldiğimden dolayı dersi anlayamadım)
2.  Мен ага ошол жалганынан улам таарындым. (Ben ona o yalanından dolayı küstüm)
3.  Коштошкондон улам бактылуу эмесмин. (Ayrılıktan dolayı mutlu değilim)

16-ган бойдон(fiil-erek,arar)

1. Досума таарынган бойдон кеттим. (Dostuma küserek gittim)
2. Айзатбек Батуханга салам айткан бойдон чыкты. (Ayzatbek Batuhan\’a selam söylerek gitti)
3.  Али Туркияга кеткен бойдон келген жок. (Ali Türkiye\”ye gitti gideli gelmedi)

17- -гандагы (даяр эмес)

1.  Кыргызстанга келгендеги биринчи күнүмдү эч качан унута албаймын.

18- гансып//-ган сыяктуу//-гандай/ -ган өӊдүү (fiil-ği gibi)

1.  Cен мени апам сүйгөндөй сүйө албайсыӊ. (Sen beni annemin sevdiği gibi sevemessin)
2.  Мен ооругансып турам. (Ben hasta olmuş gibiyim)
3. Эч ким сени мен сүйгөн сыяктуу сүйө албайт. (Hiç kimse seni ben gibi sevemez)